Treść strony
Pokolenie młodych niewidomych w społeczeństwie informacyjnym - Izabela Galicka
Żyjemy dziś w formacji zwanej często społeczeństwem informacyjnym, społeczeństwem postindustrialnym lub społeczeństwem wiedzy. Jakie są jego wyznaczniki? Jerzy Stanisław Nowak podaje kilka jego definicji. Posiada ono nie tylko środki przetwarzania informacji i komunikowania się, ale środki te są podstawą dochodu narodowego i źródła utrzymania większości ludności. W społeczeństwie postindustrialnym najważniejsza staje się informacja, produkcja informacji i wartości niematerialnych staje się siłą napędową do formowania i rozwoju, także gospodarczego. Cele takiego społeczeństwa to edukacja, swobodny dostęp do informacji, Internet jako jej przekaźnik w sferze obywatelskiej i publicznej. Małgorzata Pacholec twierdzi, że rozwinięte technologie informatyczne zmieniają dziś rzeczywistość dzięki komputerom.
Społeczeństwo informacyjne narodziło się w Japonii, ale urzeczywistniło w USA. Dzięki globalizacji znalazło też ono drogę do Polski. Jest ono dla niewidomych zarówno olbrzymią szansą, jak i wyzwaniem.
Dostęp do technologii komputerowych i cyberprzestrzeni stał się prawie powszechny, a co za tym idzie, łatwość i możliwość natychmiastowego niemal dostępu i przekazywania informacji. Dla młodych ludzi, także niewidomych i słabowidzących, istnienie w nowoczesnym społeczeństwie wiedzy jest czymś naturalnym, m.in. dzięki programom udźwiękawiającym. Jednak Małgorzata Paplińska zwraca uwagę na fakt, iż dziś dla młodych najważniejsze stają się umiejętności komputerowe, kosztem poruszania się w przestrzeni oraz umiejętności pisania i czytania.
Młodzi ludzie, czyli do 35. roku życia, charakteryzują się samorealizacją w pracy zawodowej i związkach oraz dużą samodzielnością życiową. Są również znacznie lepiej wykształceni niż pokolenie ich rodziców. Większe są też aspiracje tych młodych ludzi; słabowidzący kończą dziś częściej niż kiedyś szkoły integracyjne, także niewidomi nie poprzestają na szkołach specjalnych, ale kontynuują naukę na studiach licencjackich i magisterskich. Młodzi ludzie z dysfunkcją wzroku są w pełni świadomi roli, jaką odgrywa dobra edukacja w ich przyszłym życiu zawodowym. Wzrasta np. liczba takich studentów na studiach podyplomowych i doktoranckich, co potwierdza ten fakt. Zmienia się struktura zawodowa, eliminując z rynku pracy nieaktualne zawody, na przykład szczotkarz, natomiast zyskują na popularności takie zawody jak informatyk, masażysta czy fizjoterapeuta.
„Pokolenie SMS-ów” wykazuje się ogromnym potencjałem rozwojowym, kreatywnością i otwartością poznawczą. Dzięki nowym technologiom świat stał się bliższy i bardziej dostępny osobom z dysfunkcją wzroku, w przestrzeni Internetu z jego portalami społecznościowymi, czatami i forami dyskusyjnymi osoby z wadami wzroku znalazły tam swoje miejsce. Interaktywność nowych mediów pozwala im stać się nie tylko odbiorcami, ale i twórcami. Rozwój technologii wspomagających zdecydowanie poprawił możliwości niewidomych w zakresie surfowania po Internecie. Coraz bardziej pożądane są wyższe umiejętności komputerowe, a co się z tym wiąże wzrasta rola kursów komputerowych, zwłaszcza tych zintegrowanych na europejskim poziomie.
Małgorzata Paplińska zwraca jednak uwagę na różnego typu zagrożenia. Informacja jest często utożsamiana z wiedzą, podczas gdy w istocie nadmiar danych sprawia trudność z przekształceniem ich w trwałą wiedzę. Niebezpieczne więc staje się przeciążenie informacyjne. Młodzi ludzie, zwłaszcza dzieci, mają problemy z rozumieniem pojęć, w tym pojęć abstrakcyjnych, związanych z przestrzenią lub odwołujących się do wrażeń wzrokowych; brak rozumienia pojęć wpływa negatywnie na przejrzystość komunikatu i możliwości zdobycia wiedzy. Ponieważ percepcja u osób z dysfunkcją wzroku przebiega wolniej, dzieci i młodzież mogą przy przeciążeniu informacyjnym nie zapamiętać wielu podanych informacji. Swoisty paradoks informacyjny polega zdaniem Paplińskiej na tym, iż dzieci i młodzi ludzie niewidomi i słabowidzący świetnie posługują się nowymi technologiami, ale jednocześnie drastycznie obniża się u nich umiejętność pisania i czytania. Pismo czarnodrukowe czy brajlowskie – także z powodu niewłaściwej edukacji – jest wypierane przez programy udźwiękawiające tekst i słuchową metodę pobierania informacji.
Młodzi niewidomi nie czują potrzeby czytania dotykowego, skoro nowoczesne technologie oparte o syntezę mowy w pełni zaspokajają ich potrzeby komunikacyjne. Paplińska obarcza za tę sytuację winą nauczycieli, zwłaszcza w placówkach ogólnodostępnych i integracyjnych. Bagatelizują oni niejednokrotnie w pracy z uczniem niewidomym czy słabowidzącym naukę pisania i czytania na rzecz nauki pamięciowej i słuchowej, co nie jest pozytywne. Paradoksalnie więc nowe technologie doprowadzają do tego, że młody człowiek z dysfunkcją wzroku nie potrafi samodzielnie czytać, a w związku z tym właściwie odbierać komunikatu werbalnego.
Oczywiście, wyżej opisywane zjawiska dominacji nowych technologii nad tradycyjnymi środkami przekazu dotyczą wszystkich młodych ludzi. Szczególne jednak znaczenie mają dla tych z dysfunkcją wzroku. Są dla nich szansą na pełne włączenie się w nurt społeczeństwa informacyjnego, kontakty towarzyskie, ciekawą pracę. Niosą jednak pewne zagrożenia, których edukacja inkluzyjna nie może nie dostrzegać. Mimo to komputery, jak uważa Pacholec, otwierają świat przed niewidomymi i może trzeba zaakceptować pewne nieuniknione zmiany oraz to, że udźwiękowione komputery staną się dla niewidomych głównym sposobem istnienia w świecie informacji.
Źródła:
Nowak Stanisław Jerzy, Społeczeństwo informacyjne – geneza i definicje, WWW.silesia.org.pl
Pacholec Małgorzata, Niewidomi w społeczeństwie informacyjnym, WWW.pochodnia.pzn.org
Paplińska Małgorzata, Młode pokolenie osób z niepełnosprawnością wzroku w paradoksie informacyjno-komunikacyjnym [w:] Tyflopedagogika wobec współczesnej przestrzeni edukacyjno-rehabilitacyjnej, Wydawnictwo APS, Warszawa 2015
Izabela Galicka, polonista i kulturoznawca, pracownik Fundacji „Trakt”
Błąd: Nie znaleziono pliku licznika!Szukano w Link do folderu liczników
Artykuł publikowany w ramach projektu „TYFLOSERWIS 2016 - INTERNETOWY SERWIS INFORMACYJNO-PORADNICZY", dofinansowany ze środków Państwowego
Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Dodano: 12-06-2016 13:00:22
