Treść strony

Podaruj nam 1,5 procent swojego podatku

 

Strategia na rzecz osób z niepełnosprawnościami również dla osób z dysfunkcją wzroku – Krzysztof Wiśniewski

Od dnia 25 lutego bieżącego roku w polskim systemie prawnym zaczęła obowiązywać Strategia na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021–2030 przyjęta na podstawie uchwały Rady Ministrów nr 27 z dnia 16 lutego 2021 roku. Z dokumentem tym wiązane są duże nadzieje. Niektórzy określają go mapą drogową polityki krajowej na rzecz osób z niepełnosprawnościami. Inni twierdzą, że zobowiąże on poszczególne resorty do wspólnej pracy na rzecz poprawy jakości życia adresatów Strategii. Nie ulega jednak wątpliwości, że omawiany dokument to zaledwie początek. Każdy rok trwającej dekady pokaże, czy Strategia będzie rzetelnie realizowana, czy pozostanie ona w sferze obietnic i deklaracji.

W poniższym tekście przedstawiam historię powstania Strategii, jej główne założenia oraz poszczególne obszary, które mają być realizowane w najbliższych dziesięciu latach. Zważywszy na objętość dokumentu, opisuję najważniejsze planowane działania w ramach Strategii ze szczególnym uwzględnieniem kwestii, które mogą interesować Czytelników Tyfloserwisu. Będzie to więc swego rodzaju ściągawka dla osób niewidomych i słabowidzących.

 

Prace nad Strategią

Od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia zostało podjętych w naszym kraju wiele działań legislacyjnych i pozalegislacyjnych służących poprawie sytuacji osób z niepełnosprawnościami oraz stworzeniu spójnego systemu wsparcia, który zapewniłby im możliwość pełnego udziału w życiu społecznym. Jednak działania prowadzone w tym zakresie charakteryzują się niską efektywnością instytucji państwa i brakiem skutecznej koordynacji polityk publicznych. Stąd pomysł, aby w jednym dokumencie zdefiniować potrzeby środowiska osób z niepełnosprawnościami oraz określić spójny model działania na rzecz tej grupy.

Pierwsze kroki w kierunku uchwalenia Strategii stawiano pod koniec 2016 roku. Początkowo prace szły bardzo wolno. Ożywienie nastąpiło, gdy w 2018 roku ówczesny pełnomocnik rządu do spraw osób niepełnosprawnych w stanowisku przekazanym Komisji Europejskiej zobowiązał się do niezwłocznego sporządzenia omawianego dokumentu na lata 2021–2030.

Tworząc Strategię, wzięto pod uwagę wyniki szeregu raportów i badań. Były one podstawą dokonania uprzedniej ewaluacji pozwalającej na weryfikację, na ile uzasadnione jest podjęcie planowanych interwencji oraz czy zakładane rezultaty mają szansę zostać osiągnięte. Założenia do Strategii opracowywano w odniesieniu do Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami.

Istotne znaczenie w pracach nad omawianym dokumentem miały również komentarze generalne do poszczególnych artykułów Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych sporządzone przez Komitet ONZ ds. Praw Osób Niepełnosprawnych oraz rekomendacje tegoż Komitetu dla Polski z roku 2018.

W toku tworzenia Strategii analizie poddano również akty prawne i dokumenty Unii Europejskiej, w szczególności Europejską Strategię w sprawie niepełnosprawności na lata 2010–2020 oraz Traktat z Marrakeszu o ułatwieniu dostępu do opublikowanych utworów osobom niewidomym, słabowidzącym i osobom z innymi rodzajami niepełnosprawności, które uniemożliwiają zapoznawanie się z drukiem.

W roku 2020 projekt Strategii został przekazany do konsultacji społecznych. Trzeba przyznać, że zainteresowanie dokumentem przeszło najśmielsze oczekiwania twórców. Warto podkreślić, iż wszystkich uwag od strony społecznej napłynęło ponad 1500 stron. Następnie zostały one poddane wnikliwej analizie. Sporo propozycji zgłosiły również poszczególne ministerstwa. Równocześnie projekt dokumentu został zaopiniowany przez Krajową Radę Konsultacyjną do Spraw Osób Niepełnosprawnych i Polską Radę Języka Migowego. Również i te podmioty zgłosiły swoje postulaty. Kilka miesięcy temu ostateczna wersja Strategii została przekazana do Komisji Europejskiej. Przedłożony dokument uzyskał pozytywną ocenę.

Jak wspomniałem, Strategia będzie realizowana do 2030 roku, jednak już w roku 2025 powinny zostać zrealizowane tak zwane wskaźniki pośrednie, czyli za pięć lat możemy oczekiwać realizacji co najmniej połowy opisanych założeń.

 

Cele i priorytety Strategii

Podstawowym dokumentem stanowiącym inspirację i punkt odniesienia dla twórców Strategii jest Konwencja o prawach osób z niepełnosprawnościami. Głównym celem Strategii jest włączenie do życia społecznego i zawodowego osób z niepełnosprawnościami, których według ostatnich badań w naszym kraju jest blisko pięć milionów.

Do priorytetowych obszarów Strategii należą: Niezależne życie, Dostępność, Edukacja, Praca, Warunki życia i ochrona socjalna, Zdrowie, Budowanie świadomości oraz Koordynacja. Wszystkich działań omówionych w tym dokumencie jest 113. Dla każdego z obszarów został wskazany koordynator, podmioty współpracujące, okres realizacji i źródła finansowania.

Przyjrzyjmy się teraz poszczególnym priorytetom.

 

Priorytet pierwszy: Niezależne życie

Autorzy Strategii stwierdzają, iż mimo podejmowanych wysiłków niepełnosprawność w dalszym ciągu jest czynnikiem wpływającym na osłabienie relacji społecznych, a więc izolację osób z niepełnosprawnościami. Zatem każde z opisanych działań musi dążyć do uczynienia osób z niepełnosprawnościami podmiotami życia społecznego. Podstawowymi celami tego modułu są: wprowadzenie systemowej usługi asystencji osobistej oraz opieki wytchnieniowej. Obie instytucje znajdują się dopiero w fazie rozruchu.

Autorzy Strategii zakładają, że do roku 2030 w Polsce będzie około czterdziestu tysięcy asystentów osobistych. Kolejnym ważnym celem jest zapewnienie osobom z niepełnosprawnościami możliwości pełnego udziału w życiu społecznym, publicznym i politycznym (w tym pełnego udziału w wyborach i referendach). Przewidywane są działania, które umożliwią między innymi osobom z dysfunkcją wzroku samodzielne oddanie głosu. Nie sprecyzowano jednak, jakie rozwiązania miałyby to zagwarantować. Zapewnienie realnego dostępu do wyborów i referendów wymaga także wprowadzenia regulacji nakładających obowiązek prezentowania informacji o wyborach oraz informacji i programów komitetów wyborczych w sposób dostępny dla osób niewidomych.

Omawiany priorytet zakłada także ujednolicenie i systemowy rozwój mieszkalnictwa wspomaganego, a także wdrożenie kręgów wsparcia. Chodzi o rozpoczęcie procesu deinstytucjonalizacji, czyli stopniowego przechodzenia z opieki instytucjonalnej do wsparcia w społeczności lokalnej. Planuje się również zastąpienie instytucji ubezwłasnowolnienia modelem wspieranego podejmowania decyzji.

Niewątpliwie ważnym celem omawianego priorytetu jest przeciwdziałanie i ochrona przed przemocą. Działanie to zakłada diagnozowanie i monitorowanie występowania przemocy (fizycznej, psychicznej, ekonomicznej i seksualnej) wobec osób z niepełnosprawnościami, w szczególności wobec kobiet z niepełnosprawnościami, zarówno w wymiarze przemocy domowej, jak i instytucjonalnej.

 

Priorytet drugi: Dostępność

Jak już wspomniałem, drugi priorytet dotyczy szeroko pojętej dostępności. Zapewnienie jej umożliwia niezależne życie i pełny udział we wszystkich jego sferach oraz warunkuje mobilność. Najistotniejszym działaniem jest tu niewątpliwie wdrożenie uniwersalnego projektowania i jednolitych standardów dostępności obiektów przestrzeni publicznej. Autorzy Strategii wskazują, iż w wyniku badań potrzeb przeprowadzonych przez PFRON za najmniej dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnością, w tym osób słabowidzących i niewidomych uznano obiekty sportowe i rekreacyjne oraz inne obiekty użyteczności publicznej, takie jak sklepy, urzędy pocztowe czy banki.

Realizacja tego punktu będzie uwzględniać obowiązek stosowania przez inwestorów zestawu koniecznych zasad dostępności na poszczególnych etapach procesu inwestycyjno-budowlanego. Działanie obejmuje wprowadzenie na poziomie odpowiednich aktów prawnych obowiązku sporządzenia inwentaryzacji i audytów dotyczących występowania w przestrzeni publicznej barier ograniczających dostępność obiektów dla osób ze szczególnymi potrzebami. Niewidomi adresaci Strategii powinni oczekiwać opracowania i wdrożenia jednolitych standardów dostępności obiektów szeroko pojętej przestrzeni publicznej.

Omawiane działanie zakłada również łatwiejsze otrzymanie dofinansowania na likwidację barier architektonicznych, technicznych i komunikacyjnych ze środków PFRON oraz Funduszu Dostępności. Za równie ważne uznano zwiększenie dostępności transportu publicznego, w tym skrócenie minimalnego czasu zgłoszenia potrzeby asysty w transporcie kolejowym, a także rozwój usługi „door-to-door”, czyli przewozów organizowanych w społeczności lokalnej, które kierowane są do osób z potrzebami wsparcia w zakresie mobilności.

Planuje się skrócenie minimalnego czasu zgłoszenia potrzeby uzyskania pomocy do 12 godzin w przypadku stacji kolejowych obsługujących do dwóch tysięcy pasażerów dziennie, do 3 godzin w przypadku stacji kolejowych obsługujących od dwóch do dziesięciu tysięcy pasażerów dziennie oraz braku konieczności wcześniejszego zgłoszenia potrzeby uzyskania pomocy w przypadku stacji kolejowych obsługujących ponad dziesięć tysięcy pasażerów dziennie. Ponadto planuje się dostosowanie dworców kolejowych, a także modernizację infrastruktury kolejowej. Celem działania jest również umożliwienie osobom niewidomym samodzielnego dotarcia z drogi publicznej przylegającej do stacji lub przystanku kolejowego na wybrany peron.

Z kolei „transport na życzenie” będzie skierowany do osób, które ze względu na rodzaj lub stopień niepełnosprawności nie są w stanie korzystać z komunikacji publicznej lub z transportu indywidualnego na danym obszarze. Usługa ta będzie realizowana zarówno dla dzieci objętych obowiązkiem szkolnym, dorosłych osób aktywnych zawodowo, jak również osób niepracujących.

Kolejnym istotnym obszarem jest zapewnienie wsparcia psów przewodników i psów asystujących. W ramach działania w ciągu najbliższych pięciu lat zostanie stworzony system szkolenia psów oraz ich przekazywania. Zapowiadane jest także jego wdrożenie jako elementu wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami. Opracowane zostaną rekomendacje dla systemowych rozwiązań dotyczących zapewnienia osobom niewidomym psów przewodników, a osobom z innymi niepełnosprawnościami – psów asystujących. Planowane jest także wypracowanie systemowych rozwiązań w zakresie wsparcia w utrzymaniu czworonogów. W omawianym obszarze przewidziano przeprowadzenie kampanii społecznej w zakresie podwyższania świadomości społeczeństwa o roli i uprawnieniach psów przewodników i psów asystujących.

Dla osób z dysfunkcją wzroku ważne będzie również zwiększenie dostępności audiowizualnych usług medialnych. Zagadnienie to obejmuje bowiem wzbogacenie programów telewizyjnych o audiodeskrypcję, ale też napisy dla osób niesłyszących oraz tłumaczenia na język migowy. W roku 2025 udogodnienia te powinno posiadać 90 procentaudycji. Niestety audiodeskrypcja będzie miała najmniejszy udział. W przypadku podmiotów udostępniających audycje na żądanie udział dostosowanych treści ma wynieść 30 procent w roku 2025.

W omawianym module nie pominięto uczestnictwa w życiu kulturalnym oraz znaczenia aktywności sportowej osób z niepełnosprawnościami. Zapowiadane jest zwiększenie dofinansowania na dostosowanie książek dla osób niewidomych. Jako ciekawostkę warto dodać, iż przewiduje się ułatwienie dostępu do Cyfrowej Biblioteki Narodowej POLONA. Wiele osób niewidomych twierdzi, że jest to rozwiązanie niedostępne. Wspomniano również o digitalizacji dóbr kultury, która ułatwi osobom z niepełnosprawnościami zapoznanie się z treścią nieznanych do tej pory dzieł. Należy mieć nadzieję, że w ramach tego działania zostaną udostępnione zbiory Teatru Polskiego Radia.

Jako że w zdrowym ciele zdrowy duch, zapowiedziano również dostosowanie obiektów sportowych oraz zapewnienie dostępności wydarzeń sportowych dla osób z dysfunkcją wzroku.

 

Priorytet trzeci: Edukacja

Głównym wyzwaniem w tym obszarze jest wdrożenie oceny funkcjonalnej i wczesnej pomocy oraz rozwój edukacji włączającej. Urzeczywistnienie idei edukacji włączającej wymaga opracowania projektu zmian legislacyjnych oraz działań wdrożeniowych ukierunkowanych na poprawę dostępności procesu nauczania i uczenia się, a także podnoszenia jakości kształcenia dla wszystkich osób uczących się w każdym wieku, uwarunkowanych różnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi, w tym wynikającymi z niepełnosprawności.

Zapowiedziano również zwiększenie dostępności placówek edukacyjnych, między innymi dla uczniów niewidomych. Chodzi tu nie tylko o ułatwienie poruszania się po budynkach, w których przebiega proces kształcenia, lecz przede wszystkim o dostępność metod nauczania, właściwą postawę wobec niepełnosprawności oraz eliminację postaw wychowawczych, które ograniczają rozwój uczniów i utrudniają im codzienne funkcjonowanie w szkole i postępy w uczeniu się. Ciekawym pomysłem jest opracowanie modelu dostępnej szkoły, a następnie pilotaż tego projektu w placówkach wyłonionych w drodze konkursu.

W ramach zapewnienia wsparcia dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami w rozwoju ich potencjału zapowiedziano przygotowanie uczniom niesłyszącym i niewidomym lektur szkolnych w odpowiednich formatach, dostosowanych do ich potrzeb. Wszystkie podręczniki będą dostępne zarówno w formie elektronicznej, jak i w piśmie Braille’a oraz druku powiększonym.

Szczególnie ważnym elementem wdrażanego rozwiązania będzie zapewnienie w ramach systemu edukacyjnego wszelkich działań o charakterze rehabilitacyjnym i usprawniającym, nakierowanych na podnoszenie niezależności uczniów z niepełnosprawnościami. Działanie to obejmie więc naukę czynności życia codziennego, umiejętności w zakresie komunikacji, poruszania się oraz tematyki seksualności osób z niepełnosprawnościami.

Wskazano, iż działania zawarte w omawianym priorytecie będą dotyczyły również dostępu do szkolnictwa wyższego oraz badań naukowych. Zobowiązano się do zapewnienia wszystkim niewidomym uczniom i studentom możliwości nauki oraz materiałów edukacyjnych i dydaktycznych w pełni dostępnych, w tym także w brajlu, na urządzeniach przenośnych lub w wersji papierowej, zgodnie z potrzebami.

Drugim ważnym fundamentem, na którym opiera się niniejszy moduł jest wdrożenie rozwiązań obejmujących przygotowanie do wejścia na rynek pracy oraz doradztwo zawodowe dla młodzieży. Przewidywane jest tu opracowanie nowych rozwiązań wspierających przejście dzieci, uczniów oraz absolwentów pomiędzy różnymi etapami kształcenia i przygotowanie ich do pełnienia ról zawodowych odpowiadających ich predyspozycjom i umiejętnościom oraz wsparcie w procesie wejścia na rynek pracy. Obecnie jest to jeden z największych problemów naszego środowiska. Dysproporcja pomiędzy liczbą kształcących się niepełnosprawnych a liczbą osób aktywnych zawodowo jest bardzo wyraźna na niekorzyść tych drugich.

 

Czwarty priorytet: Praca

Na wstępie warto podkreślić, iż obecnie współczynnik aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym wynosi 28,3 procent. Zakłada się, że w roku 2025 osiągnie on poziom 35 procent, a w 2030 roku – 45 procent.

Autorzy Strategii zaplanowali opracowanie Narodowego Programu Zatrudnienia Osób Niepełnosprawnych. Ma on przyczynić się do znaczącego zwiększenia zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami na otwartym rynku pracy. Zostaną w nim zapisane szczegółowe rozwiązania dotyczące realizacji działań w poszczególnych latach, przy jednoczesnym uwzględnieniu już istniejących instrumentów wspierających zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami. Podstawową formą zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami ma być umowa o pracę oraz samozatrudnienie. Jednocześnie przewidziano wsparcie dla zatrudnienia wspomaganego.

Kolejną propozycją jest ograniczanie barier w podejmowaniu aktywności zawodowej. Jako przykład planowanych rozwiązań wskazuje się likwidację pułapki rentowej. Jest ona szczególnie dotkliwa w stosunku do osób pobierających rentę socjalną. Obecne rozwiązania w systemie rentowym zostaną zastąpione mechanizmami, które nie będą powodowały ujemnych skutków podjęcia zatrudnienia dla łącznego dochodu osoby z niepełnosprawnością.

Zaproponowano także zmianę terminologii stosowanej w ramach systemu orzecznictwa, w rodzaju: „niezdolny do pracy”, „niezdolny do samodzielnej egzystencji”, „niesamodzielny”. Zatem, wyeliminowane będą terminy, które mogą być mylnie rozumiane oraz być stygmatyzujące zarówno z perspektywy pracodawców, jak i samych osób z niepełnosprawnościami, a przez to mogące mieć negatywny wpływ na ich aktywność zawodową.

Planuje się również objęcie pomocą osób, które stały się niepełnosprawne w czasie zatrudnienia. Chodzi o to, aby pracodawcy nie zwalniali tych pracowników ze względu na niepełnosprawność.

 

Priorytet piąty: warunki życia i ochrona socjalna osób z niepełnosprawnościami

Sposobem na zmianę obecnej niekorzystnej sytuacji ma być reforma systemu wsparcia finansowego, ukierunkowana na upodmiotowienie osób z niepełnosprawnościami. Przewiduje się przeciwdziałanie wykluczeniu opiekunów osób z niepełnosprawnościami poprzez możliwość podejmowania pracy zarobkowej.

 

Do omawianego modułu wpisano stworzenie mechanizmu wspierającego zapewnienie bezpiecznej przyszłości finansowej, prawnej, organizacyjnej osób z niepełnosprawnościami. Chodzi o sytuację, w której najbliższa rodzina nie będzie już miała możliwości udzielać im wsparcia.

Planuje się również rozwój rynku mieszkań na wynajem z uwzględnieniem potrzeb osób z niepełnosprawnościami.

 

Priorytet szósty: Zdrowie

Głównym założeniem priorytetu jest poprawa dostępu do usług rehabilitacyjnych i wyrobów medycznych najwyższej jakości dla adresatów Strategii.

Mowa jest również o zadaniach, które mają wspierać zapobieganie powstawaniu i pogłębianiu się trwałych ograniczeń sprawności.

Twórcy Strategii twierdzą, że kluczowym elementem przedmiotowego działania jest ustalenie, w jakim zakresie obecna polityka zdrowotna nie wypełnia przedmiotowego celu oraz co należy w tym obszarze poprawić. Dużą wagę przykłada się do wypracowania modelu kompleksowej rehabilitacji. Na taki program czekają między innymi osoby ociemniałe.

Szczególną uwagę poświęcono opiece zdrowotnej nad dziećmi z niepełnosprawnościami. Podejmowane będą działania profilaktyczne polegające na wykonywaniu badań przesiewowych noworodków w pierwszych dobach ich życia, w celu wykrycia chorób wrodzonych i rozpoczęcia odpowiedniego leczenia przed pojawieniem się objawów. Równocześnie wskazano na potrzebę prowadzenia działań profilaktycznych przez zastosowanie diagnostyki i wewnątrzmacicznej terapii płodu, która stwarza nowy system opieki nad ciężarną i płodem, tak aby jej efektem było zabranie zdrowego dziecka do domu.

Przewiduje się wypracowanie systemowych rozwiązań w zakresie dostępności usług ginekologiczno-położniczych dla kobiet z niepełnosprawnościami. Realizacja tego celu będzie realizowana poprzez działania ukierunkowane na stworzenie możliwości skorzystania z dostępnych gabinetów ginekologicznych oraz placówek opieki położniczej na obszarze całego kraju już do roku 2023.

Wspomniano również o potrzebie szkoleń dla lekarzy, pielęgniarek i położnych, a także przedstawicieli innych zawodów medycznych w zakresie opieki zdrowotnej nad osobami z niepełnosprawnościami.

 

Priorytet siódmy: Budowanie świadomości

W Strategii osobne miejsce zajmuje omówione w priorytecie siódmym budowanie świadomości. Zaproponowano tu stworzenie portalu informacyjno-usługowego dla osób z niepełnosprawnościami. Przewidywane są również działania na rzecz włączania kwestii dotyczących niepełnosprawności do głównego nurtu przekazu medialnego.

Do zmiany świadomości społeczeństwa ma przyczynić się wprowadzenie i upowszechnienie standardów obsługi osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Planuje się szkolenia dla przedstawicieli niemal wszystkich grup zawodowych. Wszystko po to, aby zmienić postrzeganie osób z niepełnosprawnością.

 

Priorytet ósmy: Koordynacja

Ostatni punkt dotyczy szeroko pojętej koordynacji. W tym miejscu przewiduje się reformę systemu orzekania o niepełnosprawności oraz uchwalenie ustawy o wyrównywaniu szans osób z niepełnosprawnościami.

Zapowiedziano koordynację wsparcia osób z niepełnosprawnościami w sytuacjach każdego zagrożenia.

Zdaniem autorów Strategii działaniem, które pomoże w realizacji tego priorytetu jest wdrożenie kompleksowego systemu zbierania danych o wszystkim, co dotyczy niepełnosprawności.

Dokument przewiduje wzmocnienie pozycji Pełnomocnika Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych. Urząd ten ma zostać przeniesiony z Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Krótko mówiąc, Pełnomocnik wraz ze swoim biurem będzie podlegał wyłącznie premierowi rządu.

Dodatkowo planuje się zmianę funkcjonowania Krajowej Rady Konsultacyjnej do spraw Osób Niepełnosprawnych, Rad Wojewódzkich oraz Powiatowych do spraw Osób Niepełnosprawnych. Głównym koordynatorem strategii został rzecz jasna Pełnomocnik Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych.

Każde ministerstwo będzie musiało złożyć Pełnomocnikowi Rządu sprawozdanie roczne z realizacji Strategii. Będzie on oceniał postępy wdrażania zmian na podstawie przekazanych danych sprawozdawczych. Niezależnie od powyższego Biuro Pełnomocnika będzie dokonywało przeglądu realizowanych działań Strategii.

Mam nadzieję, że powyższe opracowanie ułatwi Państwu kontrolowanie realizacji licznych zobowiązań na rzecz osób z dysfunkcją wzroku zawartych w Strategii. Jakkolwiek banalnie by to nie zabrzmiało, czas będzie najlepszym arbitrem, który pokaże, czy w ciągu najbliższej dekady życie osób z niepełnosprawnościami ulegnie realnej poprawie, czy Strategia pozostanie jedynie zbiorem czeków bez pokrycia. Wierzę jednak, że te i inne cele zebrane w omawianym dokumencie zostaną osiągnięte.

Krzysztof Wiśniewski

Błąd: Nie znaleziono pliku licznika!Szukano w Link do folderu liczników


Artykuł publikowany w ramach projektu „TYFLOSERWIS 2018–2021 INTERNETOWY SERWIS INFORMACYJNO-PORADNICZY", dofinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.